Eind maart verbleef Sofie 24 uur bij de monniken van Westvleteren. Dat betekende leven volgens hun ritme en hun regels. Ze kwam terug met een uniek inzicht in de trappistengemeenschap. De ingetogenheid van de Sint-Sixtusabdij en het leven van stilte, gebed en arbeid staat in schril contrast met hoe de hele wereld geobsedeerd is door hun bier. Want in tegenstelling tot wat velen denken, brouwen de monniken om te leven. Niet omgekeerd. Het verslag van Sofie, lees je hieronder.
Silentium
De abdij van de Sint-Sixtusabdij huisvest één van de meest gesloten kloostergemeenschappen in de wereld. De monniken van Westvleteren — ze zijn met 19 waaronder 7 priesters — kiezen voor een leven van gebed, stilte en arbeid waarin God centraal staat. Al in het eerste gesprek met broeder Godfried, mijn gastheer, legt hij uit hoe belangrijk stilte is in de abdij. Overal in het gebouw hangen er bordjes die tot zwijgen aanmanen. Zo is er maar één kamer in het gastenverblijf waar je hardop mag spreken en kunt telefoneren. Ook alle maaltijden verlopen in stilte. Geen smartphone, geen gebabbel. Brood of boter nodig? Geef maar een teken met je ogen. Moeilijker dan het lijkt, zo heb ik zeker vijf keer naar mijn denkbeeldige smartphone gegrepen. Na de maaltijd helpt iedereen mee met het opruimen, afwassen, opbergen en tafel dekken voor het ontbijt. Dat gebeurt zo na elke maaltijd. Het maakt deel van het leven in gemeenschap.
Nachtwake
Ik leer dat het gaat om een levenswijze: je leeft hier niet voor je zelf, je leeft samen om elkaar te helpen. Elke man kan trouwens monnik worden in de Sint-Sixtusabdij. Je moet een soort proefperiode doorlopen eer je de geloften kan afleggen. Zes maanden lang neem je in burger deel aan het leven in de abdij en daarna volgt een proeftijd die tot 9 jaar kan duren. Wie daarna nog wil blijven, kan de professie — geloften — afleggen. Na het uitpakken begeef ik me in de vooravond naar de vespers, één van de zeven gebedsstondes die de monniken elke dag houden. Elke gebedsstonde is verschillend, telkens worden andere psalmen gezongen en teksten voorgelezen. Maar wat altijd terugkeert, zijn de momenten van complete en minutenlange stilte. De langste — 30 minuten — maakt deel uit van de nachtwake. Geen lachertje voor een echte nachtraaf als ik. Om 3 uur, midden in de nacht, mijn bed uit moeten, dat was pijnlijk, maar je voelt de vermoeidheid pas goed doorbreken tijdens het halfuur in volledige stilte en donker.
Als ik aan de broeders vraag naar de reden daarvoor, verwijzen ze me naar de bijbel, meer specifiek naar het moment net voor Jezus gevangen wordt genomen op de Olijfberg. Hij vraagt zijn leerlingen om te waken terwijl hij bidt, maar ze vallen in slaap. Tijdens de nachtwake blijven de monniken symbolisch wakker voor Jezus terwijl de wereld slaapt. Naast stilte en gebed maakt arbeid ook deel uit van het trappistenleven, naar de Regel van de heilige Benedictus: ora et labora- bid en werk. De monniken moeten leven van hun eigen arbeid. Het is hen toegelaten om een streekproduct te vervaardigen en te verkopen om in hun eigen onderhoud te voorzien en aan liefdadigheid te doen.
Wereldberoemd
In de Sint-Sixtusabdij in Westvleteren werd er, net als in de andere trappistenkloosters, voor gekozen om bier te brouwen. Bier dat intussen wereldfaam geniet. Niet alleen in België, maar overal vind je nu bierliefhebbers die hemel en aarde proberen te bewegen om een flesje Westvleterenbier te bemachtigen. Zo gaf ik jaren geleden eens een flesje cadeau aan een bierliefhebber in New York. Hij huilde toen ik het hem overhandigde. Toen in 2005 de Amerikaanse ratingwebsite Ratebeer.com de Westvleteren 12 uitriep tot beste bier ter wereld, werd het dorpje in de Westhoek overrompeld door bierliefhebbers uit de hele wereld. Dat hadden de monniken niet zien aankomen. En de gemeente ook niet.
Open vergisting
Broeder Joris leidt me rond in de gerenoveerde brouwerij. De open vergistingskuipen vallen het meest op. Die brouwmethode zie je nog maar zelden in brouwerijen. Bovendien vergt deze manier van werken heel wat vakmanschap, maar het draagt bij tot de fruitige aroma’s en het uitzonderlijke karakter van de bieren. Opmerkelijk ook hoe de monniken niet per se kiezen voor rendement. Alles is erop gericht om kwalitatieve bieren te produceren, maar niet om sneller te brouwen, iets wat je in alle commerciële brouwerijen wel ziet. Zo brouwen de monniken van Westvleteren slechts vier keer per maand. Meer hebben ze immers niet nodig om van te leven. Af en toe wordt zelfs een brouwdag geschrapt als vader abt vindt dat zijn klooster over voldoende inkomsten beschikt. Overal is tijd geld, maar niet in de Sint-Sixtus abdij van Westvleteren.
Dit artikel verscheen eerder in Het Laatste Nieuws.